από το βιβλίο του «Εικόνες έμψυχοι – Κηρύγματα αγιολογικά(Εξαπλά β΄)»,

Εκδόσεις Αποστολική Διακονία

Στις 23 Φεβρουαρίου, η Εκκλησία εορτάζει την ιερή μνήμη του αγίου ιερομάρτυρα Πολυκάρπου επισκόπου Σμύρνης. Ο άγιος Πολύκαρπος μαρτύρησε το 156 μετά Χριστόν, σε ηλικία ενενήντα ετών. Ήταν μαθητής του αποστόλου και ευαγγελιστή Ιωάννη και φίλος του αγίου ιερομάρτυρα Ιγνατίου επισκόπου Αντιοχείας. Όταν ο άγιος Ιγνάτιος περνούσε από τη Σμύρνη, οδηγούμενος στη Ρώμη όπου μαρτύρησε στον ιππόδρομο, ο άγιος Πολύκαρπος ασπάσθηκε τις αλυσίδες, με τις όποιες τον είχαν δεμένο σαν κακούργο και τον αποχαιρέτισε με δάκρυα. Ο άγιος Ειρηναίος, μαθητής του αγίου Πολυκάρπου, λέγει για το δάσκαλο του' «Νομίζω πώς ακόμα τον ακούω να μας διηγήται πώς ωμιλούσε με τον Ιωάννη και τους άλλους αυτόπτες μάρτυρες του Κυρίου».

Ο άγιος λοιπόν Πολύκαρπος είναι από τους Επισκόπους της Εκκλησίας αμέσως μετά τους αγίους Αποστόλους. Σώζεται το Μαρτύριο του αγίου Πολυκάρπου, ένα αρχαίο κείμενο, πού ομιλεί για το πώς συνελήφθη και δικάστηκε και θανατώθηκε ο Άγιος. Εκεί λοιπόν ο άγιος Πολύκαρπος ονομάζεται «διδάσκαλος αποστολικός και προφητικός, επίσκοπος της εν Σμύρνη καθολικής Εκκλησίας». Το μεταποστολικό αυτό κείμενο πρέπει να γράφτηκε μέσα σε δέκα χρόνια από το θάνατο του αγίου Πολυκάρπου από αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων. Βλέπομε λοιπόν εκεί όχι μόνο τη μαρτυρική τελείωση του αγίου Πολυκάρπου, αλλά και τον τρόπο γενικά, με τον όποιο στους διωγμούς πιάνονταν οι Άγιοι κι έδιναν τη ζωή τους για την πίστη τους.

Σύμφωνα πάντα με το Μαρτύριο του αγίου Πολυκάρπου, σε μια εξέγερση των Εβραίων και των ειδωλολατρών εναντίον των χριστιανών, ο Άγιος κρύφτηκε από τους πιστούς στα περίχωρα της Σμύρνης. Ο εξαγριωμένος όχλος φώναζε: «Αίρε τους άθεους! Ζητείσθω ο Πολύκαρπος!». Άθεοι ήσαν οι χριστιανοί, κι ο Πολύκαρπος ο υπεύθυνος της Εκκλησίας. Μια νύχτα τότε, ο άγιος Πολύκαρπος είδε όνειρο πώς καιγότανε το προσκέφαλο του, προβλέποντας το μαρτυρικό θάνατο του, είπε το πρωί στους χριστιανούς: «Δει με ζώντα καυθήναι», η βουλή του Θεού είναι να καώ ζωντανός. Οι διώκτες ανακάλυψαν κι έπιασαν τον Άγιο την ώρα πού προσευχότανε και, καθώς λέγει το αρχαίο κείμενο, «εν όνω καθίσαντες αυτόν, ήγαγον εις την πόλιν, όντος σαββάτου μεγάλου», τον κάθισαν σ' ένα υποζύγιο και τον έφεραν στην πόλη, κι η ήμερα ήταν Μέγα Σάββατο.

Πολλοί από κείνους πού πήγανε να πιάσουν τον άγιο Πολύκαρπο μετανόησαν, όταν τον είδαν ένας τέτοιος σεβαστός γέροντας να προσεύχεται «πλήρης ων της χάριτος του Θεού όντως». Άλλα ο ανακριτής ύστερα προχώρησε στο έργο του. «Τί κακό είναι τάχα», είπε στον Άγιο, «να αποδώσης τιμή στον Καίσαρα και να θυσιάσης στους θεούς για να σωθής;». Κι ο άγιος Πολύκαρπος με θάρρος και αποφασιστικότητα απάντησε: «Ου μέλλω ποιείν ο συμβουλεύετε μοι», δεν θα κάμω αυτό πού με συμβουλεύετε. Ο ανακριτής και δικαστής συνέχισε: «Αιδέσθητί σου την ηλικίαν. Όμοσον την Καισαρος τύχην. Όμοσον και απολύσω σε. Λοιδόρησαν τον Χριστόν». Σεβάσου την ηλικία σου. Ορκίσου στο βασιλιά. Ορκίσου και θα σε απολύσω. Βρίσε το Χριστό. Αυτές ήσαν οι στερεότυπες προτροπές και υποσχέσεις σε κάθε ανάκριση και δίκη των χριστιανών.

Σε ολ' αυτά ο γέροντας επίσκοπος απάντησε: «Ογδόντα έξη χρόνια υπηρετώ το Χριστό και δεν με αδίκησε σε τίποτε, πώς μπορώ να βλασφημήσω το Σωτήρα μου;». Αμέσως ύστερα ο δημόσιος κήρυκας φώναξε στο λαό: «Ο Πολύκαρπος ωμολόγησε πώς είναι χριστιανός!». Κι ο λαός, έτοιμος όπως πάντα, έριξε την ψήφο του: «Αυτός είναι ο διδάσκαλος της Ασίας, ο πατέρας των χριστιανών, πού κατάργησε τους Θεούς μας, πού διδάσκει να μην τους προσκυνούν!». Στο τέλος, αληθεύοντας το όνειρο, η απόφαση ελήφθη, ο Πολύκαρπος να καή ζωντανός. Όταν πήγανε να τον δέσουν στο στύλο για να βάλουν γύρω του φωτιά, ο Πολύκαρπος είπε: «Αφήστε με, ανάφτε τα ξύλα και πέφτω μόνος μου στη φωτιά». Όταν σε λίγο φούντωσαν οι φλόγες, έκαμαν σαν καμάρα επάνω από το γηραλέο σώμα και δεν τον έκαιγαν, παρόμοια σαν τους τρεις παίδες στη Βαβυλώνα. Στο τέλος ο δήμιος με το μαχαίρι πήρε το λευκόμαλλο κεφάλι του αγίου επισκόπου.

Ένα Μέγα Σάββατο, πού ξημέρωνε στην ημέρα της Ανάστασης, ο αποστολικός διδάσκαλος και επίσκοπος Σμύρνης Πολύκαρπος «ετελειώθη δι' αίματος» και κοιμήθηκε για να εγερθή «εν τη αναστάσει εν τη εσχάτη ήμερα». Όταν έμπαινε στο στάδιο, μια φωνή πού την άκουσαν όσοι πιστοί τον συνώδευαν, ήλθε από τον ουρανό. «Ίσχυε Πολύκαρπε, και ανδρίζου!». Ήταν η φωνή εκείνου, πού λέγει στην Αποκάλυψη, «...εγενόμην νεκρός, και ιδού ζών ειμί εις τους αιώνας των αιώνων». Η ίδια φωνή, πού λέγει και προς τον άγγελο «της εν Σμύρνη Εκκλησίας», «Γίνου πιστός άχρι θανάτου και δώσοι σοι τον στέφανον της ζωής». Αμήν.